SOSYAL ANKSİYETE BOZUKLUĞU(SOSYAL FOBİ)
- uzmpskezgikeser
- Jul 30, 2024
- 2 min read
Updated: Aug 1, 2024
Sosyal Fobi Nedir?
Genellikle sosyal ortamlarda performans sergilemeyle ilişkili olarak hissedilen ve başkaları tarafından olumsuz olarak değerlendirilmeye yönelik duyulan yoğun kaygı olarak tanımlanabilir. Sosyal fobisi olan bireyler tanıdığı ve/veya tanımadığı sosyal ortamlarda gözleneceğine, küçük düşebileceğine, buna sebep olabilecek hal ve hareketlerde bulunabileceğine, utanç yaşayacağına, yüz kızarması, ses titremesi, hızlı nefes alıp verme, titreme gibi anksiyete belirtileri göstereceğine dair sürekli kaygı duymaktadır. Araştırmalara göre sosyal anksiyete bozukluğu, yani sosyal fobi, genellikle ergenlik döneminde başlamaktadır ve ortalama başlangıç yaşı 13-14’tür.
Sosyal Fobi Belirtileri Nelerdir?
DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı-5)’ e göre sosyal fobinin belirtileri aşağıdaki şekildedir.
· Kişi, başkalarınca değerlendirilebilecek olduğu bir ya da birden çok toplumsal durumda (karşılıklı konuşma, tanımadık insanlarla karşılaşma, yemek yeme, bir konuşma yapma gibi) belirgin bir korku ya da kaygı duyar.
· Kişi, olumsuz olarak değerlendirilecek bir biçimde davranmaktan ya da kaygı duyduğuna ilişkin belirtiler göstermekten korkar.
· Söz konusu toplumsal durumlar, neredeyse her zaman, korku ya da kaygı doğurur.
· Söz konusu toplumsal durumlardan kaçınılır ya da yoğun bir korku ya da kaygı ile bunlara katlanılır.
· Duyulan korku ya da kaygı, çekinilecek duruma göre ve toplumsal-kültürel bağlamda orantısızdır.
· Korku, kaygı ya da kaçınma en az 6 aydır vardır.
· Hayatın farklı alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olur.
· Korku, kaygı ya da kaçınma bir maddenin ya da başka bir sağlık durumunun fizyolojik etkileriyle ( şişmanlık, yanık veya yaralanma kaynaklı biçimsel bozukluk, Parkinson hastalığı) ilişkisizdir veya aşırı düzeydedir.
Sosyal Fobi Türleri Nelerdir?
Performans tipi: Gerçek bir performans sergileme veya birilerinin gerçekten değerlendirme ihtimali olduğu durumlarda kaygı ortaya çıkmaktadır. Örneğin, sunum yapmak, konuşma yapmak, mesleği icra etmek
Etkileşim tipi: Herhangi bir diyaloğa girme durumunda kaygı ortaya çıkmaktadır.
İzlenme tipi: Sadece izleniyor olmaktan kaynaklanan sosyal anksiyetedir. Örneğin, yürürken bankta oturan birisini görmek, başkalarının yanında yemek yemek-içmek
Sosyal Fobi Nedenleri Nelerdir?
1. Biyolojik Sebepler
Genetik Faktörler: Kalıtım
Beyin Yapısı: Beyinde bulunan amigdala, korku duygusunun kontrolünden sorumludur. Aktif çalışan amigdalaya sahip kişiler, sosyal ortamlarda yoğun kaygı yaşayabilmektedir. Bu da sosyal fobiye sebep olur.
2. Psikolojik Faktörler
Travmatik Sosyal Yaşantılar, Akran Zorbalığı, Ebeveyn Tutumları: Aşırı koruyucu, eleştirel, kıyaslayıcı, mükemmeliyetçi, kontrolcü ebeveyn tutumları, akran zorbalığı ve aile içi şiddet, istismar gibi travmatik sosyal yaşantılar kişide yetersizlik, değersizlik, kendine ve başkalarına karşı güvensizlik duygularına sebep olmakta ve bu durum da sosyal fobiye sebep olabilmektedir.
Sosyal Fobi Psikoterapi ile Aşılabilir Mi?
Başlatan sebep her ne olursa olsun sosyal anksiyete bozukluğunun yani sosyal fobinin devam etmesinde bilişsel faktörler etkilidir. Bu nedenle bilişsel ve davranışsal müdahaleleri içeren Bilişsel Davranışçı Terapi ile sosyal fobi aşılabilir. Bilişsel Davranışçı Terapi pek çok psikolojik rahatsızlıkta olduğu gibi sosyal fobi üzerinde de oldukça etkili bir terapi ekolüdür. Kişi, sosyal etkileşim ve performans gerektiren durumları tehlikeli ve tehdit edici olarak algıladığında sosyal anksiyete oluşmaktadır. Bilişsel Davranışçı Terapi ile kişinin algısı değiştirilmekte ve böylece duygu ve davranışları değişmektedir. Ayrıca, davranış değişikliği çeşitli davranışsal stratejiler ile pekiştirilmektedir.
Sosyal fobinin yukarıda bahsedilen travmatik sosyal yaşantılardan kaynaklandığı durumlarda ise gerekli görüldüğü takdirde EMDR (Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) terapisi ile sürece destek verilmektedir.
Siz de kendinizde sosyal fobi olduğunu düşünüyorsanız zaman kaybetmeden bir uzmandan psikolojik destek alınız çünkü sosyal fobi zamanla hayatınızın birçok alanında işlevselliğinizi olumsuz yönde etkileyebilir ve bu durum depresyon gibi diğer psikolojik rahatsızlıkları tetikleyebilir. Bu konuda destek almak isterseniz benimle iletişime geçebilirsiniz.
Comments